Bozkırların, kurak ve zor yaşam koşulları nedeniyle genellikle biyolojik çeşitlilik açısından fakir ekosistemler olduğu düşünülür. Oysa genel kanının aksine bozkırlar, bu zorlu koşullara uyum sağlamış ve kendine özgü yeteneklere sahip binlerce bitkiye ve hayvana ev sahipliği yapar. Bozkırlar, hem birçok tahılın atasını barındırması nedeniyle gen merkezi olma özelliği taşır, hem de sadece o bölgeye özgü, dayanıklı türleri barındırır.
Türkiye’de kaydedilmiş sürüngen ve çiftyaşar türlerinin neredeyse üçte ikisi bozkırlarda yaşar. Bozkır kuşları zamanlarının çoğunu yerde geçiren, hatta bazısı uçmak yerine koşmayı tercih eden, iyi kamufle olmuş türlerdir. Türkiye’deki bozkır kuşları arasında nesli tehlike altındaki türlerin başında toylar gelir. Türkiye bozkırlarında yaşayan ceylan ve Anadolu yaban koyunu, ekolojik ve kültürel açılardan önemli memeli türleridir.
Türkiye’de bitki tür zenginliği en fazla olan ekosistem bozkırlardır ve çok sayıda endemik bitki türünü barındırmaktadır. Ülkemizde endemik bitki türlerinin neredeyse %80’i bozkırlarımızda yayılış gösterir. Bozkırlar kurak ortama uyum sağlamış bitki türlerinin yaşam ortamıdır. Geven, sığırkuyruğu, çalba, peygamberçiçeği, korunga, emzikotu, topuz, köygöçüren gibi cinslerine ait türler ilk göze çarpanlar arasındadır.
Bozkırlar, ekolojik ve ekonomik öneminin yanı sıra sosyo-kültürel açıdan da özgün ve benzersizdir.
Yaklaşık 12.000 yıllık geçmişiyle dünyanın en eski tapınağı olan Göbeklitepe, Şanlıurfa bozkırlarında bulunmaktadır. Göbeklitepe’de çıkarılan dikilitaşların üzerindeki hayvan ve bitki kabartmaları, dönemin yaban hayatı ve insan ilişkisi hakkında ipucu vermektedir.
Araştırmalar; Şanlıurfa bozkırlarının yabani bitkilerin ilk kültüre alındığı ve ilk tarımın yapıldığı yerler arasında olduğunu göstermektedir. Özellikle buğday, arpa, mercimek, nohut gibi türlerin ataları hala Şanlıurfa bozkırlarında doğal olarak bulunmakta, bu da bölgeyi önemli bir gen merkezi haline getirmektedir.
Tahıl ambarı bozkırlar, sosyo-kültürel açıdan özgün gıda üretimimizi ve gelecekte gıda güvencemizi sağlayacak stratejik ekosistemlerdir.
Tek Tek Dağları Milli Parkı, Kızılkuyu Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve Karacadağ bozkırlarında yürütülen Türkiye’nin Bozkır Ekosistemlerinin Korunması ve Sürdürülebilir Yönetimi Projesi, Şanlıurfa bozkırlarının barındırdığı biyolojik çeşitlilik ve gen kaynaklarının yanı sıra bozkır ile şekillenen yaşam kültürü ve tarihi değerlere de sahip çıkmaktadır.
Tarihimizin önemli yapı taşlarından olan bozkır yaşam kültürünü korumak, barındırdığı bitki ve hayvan türleri ile geleceğimizin teminatı olan bozkır ekosistemlerimizi gelecek kuşaklara aktarmak hepimizin sorumluluğudur.
News
