Çakmaktepe, Şanlıurfa ilinin yaklaşık 20 km. güneybatısında Eyyübiye İlçesi, Koçören Mahallesi, Herim/Ödüllü köyü sınırlarında yer almaktadır. Fatik (Cudi) Dağları olarak adlandırılan eosen kalkerlerden oluşan platolar üzerinde, denizden yaklaşık 670 m yükseklikte yer alan bir tepe yerleşmesidir Yerleşme yaklaşık 150 m çapında büyüklüğe sahiptir. Ancak alışılmış yerleşme modellerinin dışında ana yerleşmenin çevresinde de yapılar yer almakta olup daha geniş alana yayılmaktadır.
Çakmaktepe’nin çevresinde bir kısmı önceki çalışmalarda bir kısmı ŞAYA yüzey araştırmalarında tespit edilmiş ve birbirlerine yaklaşık 2-3 km. mesafede olan Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihlendirilen birçok yerleşme yer almaktadır. Çakmaktepe konumu itibariyle kuzey yönde Bademli, Sayburç, Yoğunburç ve Ayanlar ile güney yönde ise Borbore, Mendik, Gotik Tepesi, Nergislik gibi yerleşimler ile aynı hat üzerinde bulunmaktadır. Çakmaktepe’nin de yer aldığı ve yoğun Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem yerleşimlerinin olduğu söz konusu bu bölge, elverişli iklim ve çevre koşulları ile avcı toplayıcı göçebe toplulukların yerleşikliğe geçişinde etkili görünmektedir.
2021 yılında keşfedildikten hemen sonra kazılarına başlanan Çakmaktepe’de ana kayaya oyularak muntazam şekilde yapılmış yuvarlak planlı, çukur tabanlı tek odalı konutlar (ev) ve özel/kamu yapıları tespit edilmiştir. Yapı içlerinde ana kaya üzerine koni şeklinde oyulmuş farklı büyüklükte ve farklı derinlikte delikler/oyuklar yer almaktadır. Daha çok Levant’ta Natufian yerleşmelerde yaygın olan bu tür oyuklar, havan olarak değerlendirilmekte olup insanlık tarihindeki en büyük yeniliklerden biri olan avcılık ve toplayıcılıktan gıda üretimine geçişi anlamada önem arz etmektedir. Çukur tabanlı barınakların yoğunluğu yerleşmede nüfusun fazla olduğuna dolayısıyla çevre koşullarının yaşam için oldukça uygun olduğuna işaret etmektedir.
Çakmaktepe küçük buluntuları arasında taş kaplar yanı sıra taş boncuklar gibi süs eşyaları da bulunmaktadır.Kazılar sırasında açığa çıkarılan öğütme ve ezgi taşları bu dönemde doğada yabanıl halde bulunan bitkilerin toplanarak öğütüldüğüne işaret etmektedir. Yerleşmede kazı sırasında açığa çıkarılan hayvan kemiklerinin ön tanımlamaları yabanıl halde sığır, atgiller, domuz, ceylan ve tavşan gibi türlerin varlığını göstermektedir. Bu hayvanların en azından bir kısmının bölgede tarafımızdan yapılan yüzey araştırmalarında yerleşimlerin yakın çevresinde saptanan hayvan tuzak alanları/avlaklardan sağlandığı düşünülmektedir. Organize bir şekilde hayvanların kontrolünün sağlandığı uzman avcılığa işaret eden söz konusu bu avlaklar bu dönemdeki toplulukların beslenmesinde ve yerleşikliğe geçişte önemli rol oynamış olmalıdır. Ayrıca Çakmaktepe’de avlanmanın önemine işaret eden ceylan avlama sahnesinin yer aldığı bir buluntu tespit edilmiştir Çakmaktepe’de elde edilen veriler yerleşikliğin bu denli erken bir döneminde belli bir organizasyonu, bilgi ve deneyimi yanı sıra üstün bir beceriyi de yansıtmaktadır. Çakmaktepe, Şanlıurfa ilinin yaklaşık 20 km dedir ulaşımı kolay bir bölgede yer almaktadır.
