1954 yılında ilçe olan Halfeti İlçe merkezinin Fırat sahili yeşil bir kıyı şeridi şeklindedir. İlçe merkezi bu kıyı şeridi üzerinde ve sarp kayalıkların yamacında kurulmuştur. İlçe M.Ö. 855 yılında Asur Kralı III. Salmanassar tarafından zapt edildiği zaman “Şitamrat” adını taşıyordu. Yunanlılar bunu değiştirerek “Urima” adını vermişlerdir. Süryaniler ise, ilçe için “Kal’a Rhomeyta” ve “Hesna d’Romaye” adlarını kullanmışlardır. Arapların eline geçtikten sonra “Kal’at-ül Rum” adı takılmıştır. XI. Yüzyılda Bizanslıların eline geçince bu kez “Romaion Koyla” adını almıştır. 1290 yılında Memluk Sultanı Eşref tarafından fethedilen ilçeye “Kal’at-ül Müslimin” adı verildi. Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlılara egemenliğine geçen ilçe, günümüzde de kullanılan “Urumgala” ve “Rumkale” adlarını almıştır.
Eski Halfeti, sular altında kalmasına rağmen tarihi açıdan büyük bir öneme sahiptir. Birecik Barajı’nın yapımı esnasında sular altına gömülen bölge, ortalama 2500 senelik bir geçmişin izlerini taşımaktadır. Bölgeye gezip görebileceğiniz birçok alan bulunmaktadır. Farklı mimarisi ile öne çıkan Halfeti evleri bu bölge içerisindedir. Tarih kokan bu evleri mutlaka görmelisiniz. Bölgede sular altında kalan cami minaresi de oldukça dikkat çekmektedir. Sadece ilçede yetişen Karagüller, bölgenin en önemli simgelerinden biridir. Bölge aynı zamanda Halfeti Antik Kenti olarak da anılmaktadır. İlçeye geldiğinizde mutlaka ziyaret etmeniz gereken yerlerden biridir.
Rum Kale: Fırat Nehri ile Merzimen Çayı’nın birleştiği noktada yer alan Rum Kale, ilçe merkezine yaklaşık olarak 156 km uzaklıktadır. Kale, sular altında kalan Eski Halfeti bölgesinde yer aldığı için ulaşım tekneler ile yapılmaktadır. M.Ö. 855 yılında yapılan kale, ilçenin en önemli tarihi yapıları arasında yer almaktadır. Geçmişte birçok savaşa tanıklık eden kale, buna rağmen sağlam bir şekilde günümüze kadar gelmiştir. Özellikle tarih tutkunları tarafından sıklıkla ziyaret edilen kale, Bizans ve Ermeni mimarisinin özellikleri taşımaktadır.
Kaleyi ziyaret ederek, ilçenin köklü tarihi hakkında detaylı bilgilere ulaşabilir, tarihi kalıntıları yakından görebilirsiniz. Ayrıca bölge, muhteşem gün batımı manzarası ile de dikkat çekmektedir. Kaleye gittiğinizde gün batımını seyredebilir ve manzara fotoğrafları çekebilirsiniz. Rum Kalesi’ne girişler ücretsizdir. Gün boyu ziyarete açıktır. Savaşan Köyü: Halfeti ilçesine bağlı bir köy olan Savaşan Köyü, Fırat Nehri’nin kıyısında yer almaktadır. İlçe merkezine yaklaşık olarak 22 km uzaklıkta bulunan köye ulaşım için; Şanlıurfa Halfeti Yolu’nu kullanabilirsiniz. Ayrıca bir bölümü sular içinde kalan cami, bölgenin en dikkat çeken yapısıdır. Günümüzde kimsenin yaşamadığı bu köyü, her sene şehir dışından binlerce yerli ve yabancı turist ziyaret etmektedir.
Asma Köprü: Fırat Nehri üzerinde yer alan Asma Köprü, ilçe merkezine yaklaşık olarak 156 km uzaklıktadır. Bölgeye ulaşım sadece tekneler ile gerçekleşmektedir. İlçeden bölgeye giden tekneleri kullanarak, ulaşım sağlayabilirsiniz. Asma Köprü bölge halkı tarafından Halfeti Gerdanı olarak da bilinmektedir. Bu ismin denmesinin sebebi, görüntüsünün gerdana benzemesindendir. İlçenin doğal güzelliklerini yansıtan köprü, eşsiz manzarası ile de gelen ziyaretçilerini kendine hayran bırakmaktadır. Hem bölge halkı hem de şehir dışından gelen turistler tarafından sıklıkla ziyaret edilmektedir.
Halfeti Ulu Camii: Halfeti ilçesinin Şimaliye Mahallesi’nde yer alan Halfeti Ulu Cami’ye ulaşım son derece kolaydır. Yaklaşık 2 dakikalık yürüme mesafesinde yer alan camiye ulaşım için; Orta Caddesi’ni ve Atatürk Caddesi’ni kullanabilirsiniz. İlçenin görülmeye değer tarihi yapılarından biri olan Halfeti Ulu Cami, 1804 ile 1807 tarihleri arasında yapılmıştır. Cami, yapıldığı dönemde halklar tarafından dostluğu simgelemiştir. Caminin içerisinde büyük bir avlu bulunmaktadır. Aziz Nerses Kilisesi Rum Kalesi :Kültürel açıdan büyük bir öneme sahip olan Aziz Nerses Kilisesi, 1173 yılında inşa edilmiştir. Kim tarafından inşa edildiğine dair net bir bilgi yoktur.
Son olarak saklı cennet Halfeti ismini nereden aldığı hakkında kısa bir bilgi de bulunmak istiyorum Fırat Nehri’nin kıyısında bulunan Halfeti neredeyse 3000 yıllık geçmişi ile saklı bir cennet olarak görülür. Önceden Rumkale olarak bilinen şehir Halil ve Fatma adındaki iki gencin kendini Fırat sularına bırakmasının ardından bu gençlerin adının kısaltmasını alarak Halfeti olarak anılmaya başlamıştır.
