İsrail’in Gazze’ye yönelik devam eden kuşatmasının sismik dalgaları, Filistinlilerin savaş zamanında finansal istikrar için çabaladığı işgal altındaki topraklarda da hissediliyor
İsrail’in yoğun nüfuslu Gazze Şeridi’nde sürdürdüğü kuşatma ve saldırılar neredeyse yarım yıla yaklaştı. On binlerce insanın ölümüne neden olan saldırılarla bağlantılı gelişmeler bölgede gerilimi artışmış durumda.
İsrail ve Hamas arasındaki çatışma küresel çapta önemli bir parlama noktası haline geldi ve Orta Doğu’nun geneline yayılma tehdidi yarattı. Aynı zamanda, Gazze ve İsrail dışında belki de dünyanın hiçbir yerinde devam eden çatışmanın etkileri Batı Şeria’da İsrail işgali altında yaşayan Filistinliler kadar şiddetli hissedilmiyor.
Gazze’deki savaşın Batı Şeria’daki yaşamı etkilemesinin birçok yolu arasında en acil olanlardan biri, mali beklentileri birçok yönden ayrılmaz bir şekilde işgaline bağlı olan bir bölge üzerindeki ekonomik etkidir. Geçtiğimiz sonbahardan önce bile engelsiz ekonomik büyüme için sınırlı yollara sahip olan Batı Şeria, birkaç aydır ekonomisinin yakın geçmişte hiç olmadığı kadar gerildiğini izliyor.
Çöküş ihtimali giderek artarken ve uzun vadeli çözümler belirsizliğini korurken, Batı Şeria ekonomisi bugün ne durumda ve bundan sonra nereye gidebilir?
Yoksulluk ve fiyatlar arttı
Dünya Bankası, 7 Ekim’den bu yana Filistin ekonomisinin “yakın ekonomik tarihte kaydedilen en büyük şoklardan birini yaşadığını” söyledi. Gerilemenin büyük kısmı Gazze’de yaşanırken, Batı Şeria’nın GSYH’si 2023’ün dördüncü çeyreğinde yüzde 22 düştü ve “belirgin bir ekonomik yavaşlama ve sosyal koruma programlarının etkinliğini etkileyen kısıtlı mali kapasite” nedeniyle yoksulluk arttı. BM Kalkınma Programı Genel Sekreter Yardımcısı Abdallah Al Dardari AP’ye yaptığı açıklamada, Batı Şeria’daki istihdamın yaklaşık dörtte birinin de kaybedildiğini söyledi. Bu rakamın “208 bin işe eşdeğer” olduğunu belirten Dardari, Batı Şeria’nın Filistin’in toplam GSYİH’sinin yüzde 80’inden fazlasından sorumlu olduğunu söyledi.
Ramallah bölgesindeki bir bakkal Ekim ayında El Cezire’ye yaptığı açıklamada ürün satışlarının neredeyse yüzde 50 düştüğünü belirterek “ürün nakliyesinde büyük zorluklar yaşandığını” söyledi. İsrail’den yapılan sevkiyat “gaz ve ürünlerin ulaşması için geçen süre açısından giderek daha pahalı” hale geldi.
Çalışma izinleri iptal edildi
Özellikle İsrail’in Batı Şeria’daki 170 binden fazla Filistinlinin çalışma vizelerini iptal etme kararı, aralarında ABD Hazine Bakanı Janet Yellen’in de bulunduğu gözlemcileri alarma geçirdi.
Geçen ayın sonlarında yazdığı bir mektupla İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’yu bu kararı geri almaya ve bölgedeki diğer mali kısıtlamaları hafifletmeye çağıran Yellen, G20 maliye bakanları toplantısında düzenlediği basın toplantısında bu adımları “hem Filistinlilerin hem de İsraillilerin ekonomik refahı için hayati önemde” olarak nitelendirdi.
The New York Times, İsrail’in Batı Şeria’dan topladığı ve geleneksel olarak “işletme bütçesini finanse etmek için kullanan Filistin Yönetimi’ne geri dağıttığı” bazı vergi gelir fonlarını da alıkoyduğunu söyledi.
The Economist, İsrail’in ithalat vergilerini Filistin Yönetimi “kendi sınırlarını kontrol etmediği” için topladığını ve bu fonların “[Filistin Yönetimi’nin] toplam gelirinin yüzde 64’ünü oluşturduğunu” yazdı.
Haaretz’in yayın kurulu, İsrail’in Batı Şeria’dan elde ettiği vergi gelirlerinin bir kısmını alıkoyma politikasının “Filistin Yönetimi’nin ekonomisine ölümcül bir darbe” indirdiğini söyledi. İşgalci bir varlık olarak İsrail’in “Batı Şeria’da istikrarı koruma yükümlülüğünün yanı sıra bunu yapmakta çıkarı olduğunu” belirten kurul, Filistinli işçilerin yokluğu nedeniyle aylık 800 milyon dolardan fazla iç gelir kaybına dikkat çekti. Kurul, sonuç olarak, İsrail’in “Filistinli işçilerin kontrollü girişine” izin vermesi gerektiğini, bunun her iki tarafın da yararına olacağını ve en önemlisi “Batı Şeria’daki Filistinlilerin onurlu bir yaşam sürmelerini sağlayacağını” savundu.
Bundan sonra ne olacak?
Context, Batı Şeria’nın bir zamanlar gelişen bilişim sektörünün, savaşın ilk aşamalarında işlerin “durma noktasına geldiğini” görmüş olsalar bile, “Filistin topraklarındaki daha geniş ekonomik yavaşlama eğilimini kırabileceğine” dair umut olduğu değerlendirmesini yapıyor.
Yellen, Batı Şeria’daki Filistinlilerin dondurulmuş vergi gelirlerinin bir kısmının “temel hizmetleri finanse etmek ve Batı Şeria’daki ekonomiyi desteklemek” için bölgeye “geri akmaya başladığı” haberini memnuniyetle karşıladı.
Kaynak: Ajans Bizim
News
