UNESCO dünya miras geçici Listesi’nde bulunan, dünyanın en eski yerleşim yerlerinden Harran ören yerinden, Emeviler döneminde İslami esaslara göre yapılan 32 tuvalet ortaya çıktı.Dünyanın ilk İslam üniversitesinin kalıntıları ve Emeviler döneminden kalma ulu cami ile yıl içinde pek çok yerli ve yabancı turisti ağırlayan Şanlıurfa’nın Harran ilçesi, farklı mimari yapıdaki 250 yıllık konik evleriyle de ziyaretçileri büyülüyor.
Harran ilçesiyle özdeşleşen konik kubbeli evler ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. UNESCO dünya miras geçici listesi’nde yer alan Harran ören yerinde kazı çalışmaları 2014 yılından beri yürütülüyor,Harran üniversitesi arkeoloji bölümü ve Harran ören yeri kazı başkanı prof. Dr. Mehmet Önal, İslami geleneğe göre Anadolu’nun ilk hamam ve umumi tuvalet geleneğinin günümüze Harran’dan geldiğini söyledi.
1270’li yıllarda Moğollar tarafından Harran’ın yakılıp yıkıldığını, kalıntıları gün yüzüne çıkartmak için 100 kişilik bir ekiple kazıların devam ettiğini anlatan prof. Dr. Mehmet Önal, kazılarımızda bulduğumuz 32 tuvalet Anadolu’daki ilk örneklerdir. O dönemde İslam sanatı 8’inci yüzyılda oluşmamış, ancak Roma’dan hamam mimarisini almıştır. Geçen zaman zarfında kendi İslam ahlakına, prensibine uygun olarak hamamın bölümleri de değiştirmiştir. Havuzlu yıkanma yerlerine bölmeler açıp kurna koymuşlar. Yine o dönemlerde Anadolu’nun ilk umumi tuvalet ve lavaboları yapılan kazı çalışmalarıyla ortaya çıktı. Şadırvanlı bir avlu ve 32 tuvaleti var. Bu tuvaletlerin aralarına ince perdeler çekildiğini görüyoruz. O dönem tuvalete giden kişiler, birbirini görmüyor. Yine o dönemlerde sabun koymak için bu tuvaletlerin yanına küçük havuzlar yapmışlar. Bu da Harran’da temizliğe ne kadar önem verildiğini gösteriyor.”dedi
Kazı başkanı prof. Dr. Mehmet Önal, milattan önce 6 binli yıllardan günümüze kadar kesintisiz yerleşim yeri olan ve bir dönem Asurlular ile Emevilere başkentlik yapan Harran ören yerindeki kazılarda yaklaşık bin yıl önceye ait olduğu tahmin edilen ‘miskçi dükkanı’ kalıntıları ve hoş koku kapları olan 300’ün üzerinde süslü kürevi konik kabın gün yüzüne çıkarıldı, iç kalede ayrıca saray hamamını da bulduk. Yine bu bölgede 300 üzerinde parfüm şişesi bulduk. Kazılarımızı bundan sonraki süreçte bilim merkezi olan 4 okulun kalıntılarını gün yüzüne çıkartmaya çalışacağız. 137 bilim insanın yetiştiği Harran’da tarih, kazdıkça gün yüzüne çıkıyor.”Şeklinde konuştu
Harran’da yürütülen kazı çalışmalarını yerinde inceleyen ve Harran’ın UNESCO dünya miras geçici listesinden, daimi listeye girmesi için çalışmalara ağırlık verdiklerini aktaran Şanlıurfa büyükşehir belediye başkanı Nihat Çiftçi, “İslam medeniyetinin izlerinin bulunduğu Harran’ın yaklaşık 5 bin yıldır isminin hiç değişmediğini, burası dünyanın ilk üniversitesi ve bilim merkezi konumundadır. İslami dönem açısından en zengin arkeolojik alan Harran’dadır. O döneme ait çok bulgular burada gün yüze çıkıyor. Burası Efes’i rahatlıkla geride bırakacak bir yerdir. Burayı herkesin görmesini istiyorum. Harran 700 yıl önce bugünden daha fazla bir medeniyetin ötesinde olan bir yerdi.”dedi
Harran ören yerindeki kazı çalışmaları yaklaşık 100 kişilik bir ekiple sürdürülüyor. Türkiye’nin en kalabalık ve uzun süreli kazıları arasında yer alan bölgedeki kalıntının gün yüzüne çıkarılmasında Harranlı kadınlar da aktif rol alıyor. İşkur üzerinden kazı çalışmalarında görevlendirilen kadınlar, kazı alınanda çalışarak fırçadan süpürgeye, kürekten eleğe kadar kazının her aşamasında ihtiyaç duyulan araç ve gereçleri kullanıyor.
News
